LỤC LẠC BA LÁ TRÒN - 豬屎豆 (猪屎豆)

Còn gọi là muống tía, dã hoàng đậu, chư thi đậu.

Tên khoa học Crotalaria mucronata Desv.

Thuộc họ Cánh bướm (Papilionaceae).

Lục lạc ba lá tròn - Crotalaria mucronata

A. MÔ TẢ CÂY

Cây bụi, cao khoảng 1m hay hơn, có cành hơi có lông rạp xuống. Lá có 3 lá chét, lá chét hình trái xoan ngược nhọn hay gần tù ở góc, tù hoặc có khía ở đỉnh, các lá bên nhỏ hơn, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông ngắn và rạp xuống. Hoa xếp thành chùm giống những vòng giả, có lông ngắn, màu vàng, rất cong. Quả hình trụ. Hạt nhiều, màu nâu nhạt hay vàng da cam, hình thận. Mùa hoa quả từ tháng 5-12.

B. PHÂN BỐ, THU HÁI VÀ CHẾ BIẾN

Cây mọc hoang dại và được trồng ở khắp nước ta chủ yếu để làm phân xanh. Thân cành làm củi.

Làm thuốc người ta dùng hạt: Vào mùa Thu, hái quả chín, phơi khô, đập lấy hạt phơi cho thật khô.

Còn dùng toàn cây hái tươi.

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Trong hạt có mucronatin C₁₈H₂₅O₆N (Dược học học báo 1964, II, 207) usaramin (C. A. 1968, 69, 36312s), mucronatinin C₁₈H₂₅O₆N (Tetrahedron 1968, 24 6319)  retrorsin C₁₈H₂₃O₆N và nilgirin C17H23O5N (Tetrahedron Letters 1968, 5605).

Lá chứa vitexin C₂₁H₂₀O₁₀, vitexin 4'-O-xylozit C₂₆H₂₈O₁₄.

Thân chứa apigenin C₁₅H₁₉O₅ (Phytochemistry 1970, 9, 2581).

D. CÔNG DỤNG VÀ LIỀU DÙNG

Còn dùng trong phạm vi nhân dân. Người ta cho rằng hạt lục lạc ba lá tròn có tác dụng chữa tiểu tiện nhiều lần, đái són, can thận kém, mắt mờ, di tinh, viêm tuyến vú, tẻ con cam tích.

Hạt: Ngày dùng 6-12g thêm nước sắc uống.

Toàn cây: Ngày dùng 60-80g cây tươi thêm nước sắc uống. Dùng ngoài giã nát, thêm ít rượu đắp lên nơi đau.