Lá sen có tác dụng giảm mỡ máu, giảm béo?

Hỏi:

Từ lâu tôi đã nghe nói, lá sen có thể làm giảm mỡ máu và chữa béo phì. Thế nhưng gần đây, tôi thấy một số báo đưa tin, lá sen không chữa được chứng mỡ máu cao, nên không rõ đúng sai ra sao. Rất mong "Thuốc vườn nhà" lý giải cho rõ thêm về vấn đề này.

Ngô Quang Sơn, Hà Tĩnh

Đáp:

Chứng mỡ máu tăng cao (hyperlipemia) chỉ tình trạng quá trình chuyển hóa mỡ trong cơ thể bị rối loạn, dẫn tới nồng độ mỡ trong máu cao hơn mức bình thường. Người bị bệnh mỡ máu cao thường có những chứng trạng như váng đầu hoa mắt, ngột ngạt, trống ngực, tim loạn nhịp, kém ăn, tinh thần uể oải người mệt mỏi (thần bì phạp lực), mất ngủ, hay quên, chân tay tê dại, ...

Những năm gần đây, các nghiên cứu dùng Đông dược chữa mỡ máu cao tiến triển rất nhanh. Phương pháp phân loại chứng hậu (thể bệnh) cũng rất đa dạng; trên lâm sàng thường chia thành các "thể bệnh" như "Tỳ vị thất điều" (chức năng tiêu hóa bị rối loạn), "Đàm thấp ứ trệ" (đàm thấp - sản vật bệnh lý ứ đọng quá nhiều trong cơ thể), "Can thận bất túc" (chức năng của 2 tạng can, thận suy yếu), "Hư dương thượng cang" (hư dương bốc lên trên), "Ngũ chí quá cực" (lao động trí óc quá sức), "Khí trệ huyết ứ", ...

Đối với mỗi thể bệnh cần áp dụng biện pháp (bài thuốc, vị thuốc) thích hợp. Ví dụ như, đối với thể "Đàm thấp ứ trệ", cần áp dụng phương pháp "Hóa thấp trừ đàm", sử dụng các vị thuốc có tác dụng kiện tỳ hóa thấp trừ đàm để chữa; với thể "Dương hư thượng cang" cần áp dụng biện pháp "Liễm âm tiềm dương", ... Như vậy, đối với mỗi thể bệnh cần áp dụng biện pháp, vị thuốc, bài thuốc thích hợp, mới có thể mang lại kết quả trị liệu tốt và tránh được những tác dụng phụ ngoài ý muốn.

Trở lại vấn đề dùng lá sen.

    Theo Đông y truyền thống: Lá sen có vị đắng chát (khổ sáp) tính bình; vào 3 kinh Tâm, Can và Tỳ. Có tác dụng thanh thử (giải trừ nắng, nóng), lợi thấp, thăng phát thanh dương và chỉ huyết (cầm máu).

    Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại cho thấy: Lá sen có tác dụng hạ mỡ máu, có thể sử dụng để giảm béo, phòng trị cao huyết áp, cao mỡ máu, xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành tim, viêm túi mật. Trên lâm sàng lá sen được sử dụng để giải trừ một số thể bệnh ở những người mỡ máu tăng cao. Ví dụ, nhờ tác dụng "thanh nhiệt" và "lợi thấp", lá sen có thể sử dụng để khắc phục các chứng trạng do "thấp nhiệt" ứ đọng trong cơ thể gây nên, như ngột ngạt, ngực bụng trướng đầy, lợm, giọng buồn nôn, chân tay bải hoải, ... Nhờ tác dụng "Thăng phát thanh dương", có thể sử dụng để giải tỏa những chứng trạng do "Hư dương thượng viêm" như hoa mắt, chóng mặt, miệng đắng, tai ù, mất ngủ, ...

    Tuy nhiên, lá sen không thể áp dụng cho tất cả các thể bệnh trong bệnh mỡ máu cao. Muốn sử dụng để chữa bệnh mỡ máu tăng cao hay béo phì, nói chung cần tham vấn thầy thuốc Đông y.

    Trường hợp chưa thể có được tư vấn của thầy thuốc, để phòng ngừa các tác dụng phụ, chỉ nên bắt đầu sử dụng lá sen với liều lượng nhỏ và tốt nhất là dưới dạng Món ăn - Bài thuốc:

        (1) Cháo lá sen: Dùng gạo tẻ 50-100g, thêm lá sen 20-30g (thái nhỏ), nấu cháo ăn. Có tác dụng lợi thủy tiêu mỡ, giảm mỡ máu, ...

        (2) Cháo lá sen đậu xanh: Dùng gạo tẻ 50-100g, đậu xanh cả vỏ 25-30g, lá sen 20-30g; đậu xanh ngâm nước cho nở ra, cùng gạo, lá sen, nấu cháo ăn trong ngày. Có tác dụng tương tự cháo lá sen, nhưng có thêm tác dụng thanh nhiệt giải độc.

Lương y HUYÊN THẢO