Lộ lộ thông là vị thuốc gì?

Hỏi:

Tôi được một người bạn cho đơn thuốc chữa thấp khớp, nói rằng có tác dụng rất tốt. Có điều trong đó lại có một vị thuốc tên là "lộ lộ thông", mà tôi đi hỏi khắp các hiệu thuốc Nam và thuốc Bắc đều không thấy có, thậm chí gửi cả người quen ở Hà Nội tìm mua hộ cũng không mua được. Vì vậy, tôi rất mong "Thuốc vườn nhà" cho biết có thể kiếm vị thuốc "lộ lộ thông" ở đâu hoặc có thể thay thế bằng vị thuốc nào khác hay không?

Nguyễn Văn Dũng, Lạng Sơn

Đáp:

"Lộ lộ thông" là tên "quả sau sau" trong Đông y Trung Quốc. Đầu năm nay, chúng tôi có lên Lạng Sơn thăm quan, gặp nhiều phụ nữ người dân tộc chào bán những bó ngọn sau sau non ở ngoài chợ nói rằng đó là thứ rau đặc sản của Lạng Sơn, đem về nấu canh hoặc làm nộm rất ngon.

Vì vậy vị thuốc bạn hỏi thực ra có sẵn ngay quanh nơi bạn đang sinh sống, chẳng cần phải thay thế bằng thứ thuốc khác.

Cây sau sau mọc hoang khắp nơi, thường thấy trong các rừng thưa, ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung nước ta. Có tài liệu nói, sau sau là loài cây rất cổ, được phát hiện ở nước ta từ trước Công Nguyên. Thời trước dân ta thường sử dụng sau sau như "cây chủ" nuôi sâu cước trên cây để lấy chỉ khâu nón lá.

Cây còn có tên là "sau trắng", "bạch giao hương", "phong hương", tên khoa học là Liquidambar formosana Hance, họ Sau sau.

Theo Đông y: Quả sau sau (Lộ lộ thông) có vị đắng, tính bình, vào tất cả 12 kinh mạch. Có tác dụng trừ phong thông lạc, lợi thủy trừ thấp. Dùng chữa chân tay tê đau co quắp, vị thống (đau dạ dày), thủy thũng trướng mãn, tiểu tiện bất lợi, kinh bế, ít sữa, ung nhọt, lở ngứa, thấp chẩn. Lá cây sau sau (phong hương thụ diệp) có vị cay, đắng, tính bình, hơi có độc; vào 3 kinh Tỳ, Can và Thận. Dùng chữa viêm ruột cấp tính, kiết lỵ, sản hậu phong, tiểu nhi tề phong, ung thũng phát bối. Các bộ phận khác của cây sau sau như vỏ, rễ, nhựa đều có thể sử dụng làm thuốc. Vì vậy sau sau là một cây thuốc quý ở ngay quanh nhà.

Tuy nhiên sử dụng sau sau cần chú ý một số kiệng kỵ: Phụ nữ có thai và những người "âm hư nội nhiệt" (theo phân loại chứng hậu trong Đông y) không nên sử dụng. Ngoài ra, cần đặc biệt chú ý là nấm mọc bám vào cây sau sau thường là những loài độc, nói chung không nên hái về ăn.

"Thuốc vườn nhà" xin giới thiệu thêm một số bài thuốc có sử dụng sau sau để bạn và Quý bạn đọc khác tham khảo:

(1) Chữa cảm mạo: Dùng lá sau sau non 15g, lá chè 6g, pha nước sôi uống.

(2) Chữa trúng thử (say nắng): Dùng lá sau sau non 10g, rửa sạch, giã nát, hòa với nước sôi uống.

(3) Chữa kiết lỵ, nhiễm trùng đường ruột: Dùng lá sau sau tươi 30g, lá nghể tươi 15g, giã nát, vắt lấy nước cốt, chia ra uống trong ngày. Hoặc dùng lá sau sau non ở đầu cành 30g, sắc lấy nước, bỏ bã, hòa với đường trắng uống.

(4) Chữa đại tiện xuất huyết do thấp nhiệt: Trái sau sau 1 quả, thiêu tồn tính, nghiền mịn uống với rượu.

(5) Chữa vết thương đứt/chém chảy máu: Lấy nhựa cây sau sau bôi vào.

(6) Chữa ung thũng phát bối: Dùng lá sau sau non, giã nát cùng với cơm, đắp lên chỗ bị bệnh.

(7) Chữa nhọt đầu đinh: Dùng rễ cây sau sau 60g, khoai lang 30g, men rượu 15g, cùng giã nát đắp lên chỗ bị nhọt.

(8) Chữa lở ngứa ngoan cố, mề đay, nổi mẩn: Lấy lá hay vỏ cây sau sau nấu nước tắm rửa.

(9) Chữa răng đau lâu năm: Dùng nhựa cây sau sau tán thành bột mịn, hàng ngày chấm, bôi vào chỗ đau vài ba lần.

(10) Bị hóc xương cá: Lấy một ít nhựa sau sau, cho vào miệng ngậm và nuốt dần dần từng ít một.

Lương y HƯ ĐAN