Hỏi:

Tôi được biết, Hà thủ ô là vị thuốc bổ, có tác dụng làm đen râu tóc và tăng cường sức khỏe rất tốt. Nhưng khi mua trà tan hà thủ ô ở hiệu thuốc về uống, tôi thường bị đau bụng, ỉa chảy, đôi khi mất ngủ. Vậy cần phải sử dụng Hà thủ ô như thế nào để tránh bớt những tác dụng phụ nói trên?

Đinh Xuân Thắng, Gia Lâm, Hà Nội

Đáp:

Trước hết, hà thủ ô có hai loại: Hà thủ ô sống và hà thủ ô chế.

Loại sống dùng để chữa bệnh, còn loại chế dùng để bồi bổ và làm đẹp. Trong bài "Uống hà thủ ô bị đau bụng ỉa chảy - Thuốc vườn nhà 01/11/2011", chúng tôi đã giới thiệu tỉ mỉ cách chế.

Tốt nhất, bạn nên sử dụng hà thủ ô dưới dạng "dược thiện", nghĩa là sử dụng các "Món ăn - Bài thuốc", chế biến từ các vị thuốc, phối hợp với các các loại thức ăn. Đây là một phương pháp dùng thuốc rất độc đáo của Đông y. Loại thuốc này được nhiều người ưa chuộng, vì không đắng như thuốc và khá ngon miệng. Loại "thuốc này" có tác dụng tương đối hòa hoãn, tuy phải sử dụng lâu mới thấy rõ tác dụng nhưng rất an toàn, rất ít khi gây nên tác dụng phụ ngoài sự mong muốn.

Đông y ít khi sử dụng đơn độc một vị thuốc (độc vị). Các vị thuốc thường được phối hợp với nhau theo những phép tắc nhất định (gọi là "phối ngũ") - hợp thành "phương thuốc" (bài thuốc), nhằm tăng cường tác dụng, hạn chế bớt độc tính và tác dụng phụ của các vị thuốc. Vì vậy, bạn nên sử dụng hà thủ ô cùng với một số vị thuốc khác, dưới dạng thuốc thang, trà thuốc, rượu thuốc, ...

Cụ thể, để bồi bổ sức khỏe với hà thủ ô, bạn có thể sử dụng như sau:

    (1) Trứng gà luộc hà thủ ô: Dùng trứng gà 2 quả, hà thủ ô chế 30g; trứng gà rửa sạch vỏ, lau khô, cho trứng gà và hà thủ ô vào một cái nồi đất (hoặc đồ gốm khác), đổ ngập nước, nấu sôi rồi đun nhỏ lửa khoảng nửa giờ, vớt trứng ra bóc bỏ vỏ, lại cho vào nồi đun tiếp khoảng nửa giờ nữa là được; ăn trứng gà, sau đó uống  nước thuốc. Món trứng thuốc này có tác dụng phòng tóc rụng quá nhiều, tóc bạc sớm và chống lão suy. Nếu có phản ứng khác thường, như đau bụng, ỉa chảy, thì chỉ ăn trứng, không uống nước thuốc, dùng lâu ngày vẫn có tác dụng tốt.

    (2) Trà ô kỳ: Thành phần gồm hà thủ ô chế 9g, hoàng kỳ 9g, đương quy 5g, cam thảo 4g; sắc nước uống thay trà trong ngày. Có tác dụng tăng cường sức khỏe và phòng tóc bạc sớm.

    (3) Rượu hà thủ ô: Dùng hà thủ ô chế 150g (bỏ lõi, thái lát), sinh địa hoàng 150g (rửa sạch, thái lát); ngâm trong 1000ml rượu trắng, cách 3 ngày lắc bình một lần, sau 15 ngày có thể sử dụng. Thứ rượu này có tác dụng bổ can thận, ích tinh huyết, phòng trị chóng mặt hoa mắt và tóc bạc sớm.

Lương y HUYÊN THẢO