Hỏi:

Tôi nghe nói cây hoa hiên mà người ta thường hái lá và hoa nấu canh ăn cũng là một vị thuốc, không biết có đúng không? Xin đề nghị "Thuốc vườn nhà" giải đáp giúp.

Đinh Khắc Tuấn, Khu nghỉ mát Tam Đảo

Đáp:

Cây hoa hiên

Cây hoa hiên còn có tên là "hoàng hoa thái", "kỹ nữ", "kim châm thái", "liệu sầu", "vong ưu thảo", "nghi nam thảo", ... tên khoa học là Hemerocallis fulva .L.

Cây này mọc hoang và được trồng rất nhiều quanh các nhà nghỉ ở Tam Đảo, nơi bạn đang ở. Thời trước các làng Ngọc Hà và Đại Yên ở Hà Nội cũng có nhiều, nhưng hiện nay rất hiếm. Trong dân gian, người ta thường dùng lá và hoa hiên nấu canh ăn để giải nhiệt và chữa các chứng đái đỏ, đái ra máu, đổ máu cam. Một số cụ già ở Đại Yên (Hà Nội) còn biết cách dùng củ cây hoa hiên giã nhỏ, vắt nước uống để trị chứng vàng da do tích rượu.

Lá, hoa và rễ (củ) hoa hiên đều là những vị thuốc.

Theo Đông y: Hoa hiên có vị ngọt, tính mát. Có tác dụng trừ thấp nhiệt, an thai, lợi tiểu, làm cho nhẹ mình sáng mắt, khoan khoái trong lòng.

"Thuốc vườn nhà" xin giới thiệu một số ứng dụng cụ thể:

    (1) Chữa toàn thân phù thũng: Đào rễ hoa hiên, rửa sạch đất cát, phơi hoặc sấy khô, tán mịn; trước mỗi bữa ăn uống 8g bột thuốc, chiêu thuốc bằng nước cơm (Thánh Huệ Phương).

    (2) Chữa đại tiện ra máu: Rễ hoa hiên tẩm gừng sao vàng, tán mịn; ngày uống 3 lần, mỗi lần 6g, chiêu thuốc bằng rượu (Thánh Tế Tổng Lục).

    (3) Chữa vàng da: Rễ hoa hiên 50g, gà mái 1 con (bỏ đầu, chân và nội tạng); 2 thứ cho vào nồi hầm kỹ trong 3 giờ, cách 1 ngày ăn 1 lần (Mân Đông Bản Thảo).

    (4) Chữa chảy máu cam: Hái 3-5 lá hoa hiên, sắc với 3 bát nước, đun cạn còn 2 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Thông thường sau khi uống vài phút là máu cam đã ngừng chảy (Kinh nghiệm gia truyền, làng Đại Yên Hà Nội).

Điều cần chú ý là phải chọn đúng cây hoa hiên Hemerocallis fulva .L. nói trên. Hiện nay trong dân gian, còn có một số cây khác cũng gọi là hoa hiên, cần chú ý để khỏi nhầm lẫn.

Lương y HƯ ĐAN