Hỏi:

Theo tôi được biết, rau tía tô chỉ có tác dụng chữa cảm cúm. Thế nhưng gần đây, tôi lại nghe một số người nói, tía tô còn có thể dùng để giải độc. Rất mong "Thuốc vườn nhà" thông tin cho biết, có đúng là tía tô có tác dụng giải độc hay không? Phương pháp sử dụng để giải độc?

Trần Quang Minh, Tam Dương, Vĩnh Phúc

Đáp:

Trong các sách thuốc Đông y, vị thuốc "Tô diệp" (lá kèm cành non của cây tía tô), được xếp vào loại thuốc loại thuốc cay ấm, làm cho ra mồ hôi để chữa bệnh cảm lạnh (Thuốc tân ôn giải biểu).

Điều đó cho thấy, công dụng chính của tía tô là chữa cảm lạnh. Tuy nhiên trên thực tế, tía tô còn được sử dụng để an thai (chống động thai) và giải độc cua cá.

Tương truyền, con người biết dùng tía tô để giải độc là nhờ học được kinh nghiệm từ con rái cá. Thời xưa, tía tô vốn là thứ cây mọc hoang dại, về sau mới được đem trồng trong vườn nhà để làm rau ăn. Người xưa quan sát thấy, khi con rái cá ăn quá nhiều cua cá, bị ngộ độc, đau bụng, quằn quai trên mặt đất, thường tìm cây tía tô để ăn. Ăn tía tô xong, rái cá chỉ mằm nghỉ một lát, là bệnh đã khỏi.

Trên thực tế, có thể sử dụng tía tô để giải độc theo những cách như sau:

• Cách 1:

    - Khi ăn cua, cá, sò, bị trúng độc, hoặc bị dị ứng do nhiễm lạnh, có thể hái lá tía tô tươi, rửa sạch, vẩy khô nước, giã nát, vắt lấy nước cốt uống dần, cách khoảng nửa giờ uống một lần, mỗi lần một chén con.

    - Trường hợp bị dị ứng, da mẩn ngứa, ngoài uống nước cốt, cần kết hợp lấy bã lá, xát vào những chỗ da bị ngứa; chú ý kiêng dầm nước và tránh gió lạnh. Nếu không có lá tía tô tươi, có thể dùng 10-15g lá khô, sắc lấy nước uống dần và dùng bã xát.

• Cách 2:

    - Dùng bài thuốc kinh điển "Tử tô giải độc thang", chuyên trị trúng độc, đau bụng do ăn cua, cá.

    - Thành phần gồm: Lá tía tô 10g khô (hoặc 20g tươi), sinh khương (gừng tươi) 8g, cam thảo 4g, nước 600ml, sắc còn 300ml, chia thành 3 lần uống trong ngày. Cần uống khi thuốc còn đang nóng, nếu nguội cần hâm lại.

Lương y HUYÊN THẢO