Hỏi:
Mới đây, nhân đọc bài giới thiệu về tác dụng của "cỏ seo gà", tôi bỗng nhớ tới cây cỏ gà, thứ cỏ mà hồi trẻ chúng tôi thường dùng để "chọi gà", mọc hoang rất nhiều ở quê tôi, và tự hỏi: Liệu cây cỏ gà có thể dùng làm thuốc hay không? Rất mong "Thuốc vườn nhà" thông tin cho biết.
Nguyễn Văn Bình, Đông Anh, Hà Nội
Đáp:
Cỏ gà
Cỏ gà mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam. Cây còn có tên là "cỏ ống", "cỏ chỉ", "cẩu nha căn", "thiết tuyến thảo", ... Tên khoa học là Cynodon dactylon Pers. Thuộc họ Lúa Poaceae (Gramineae).
Cỏ gà là một loại cây thảo (cỏ) sống dai, thân có nhiều cành, cứng, bò, thỉnh thoảng lại phát ra những thân đứng, bất thụ. Lá phẳng, ngắn, hẹp, nhọn, dài 3-4cm. Cụm hoa gồm 2-5 bông hình ngón tay, gầy, dài 2,5-5cm màu xanh hay tím, tỏa trên đỉnh 1 cuống gầy. Quả dĩnh, hình thoi thường dẹt, không có rãnh, tự do trong các mày nhỏ.
Khi dùng làm thuốc, người ta đào cây, cắt lấy thân rễ rửa sạch đất, cát, rồi phơi hay sấy khô.
Theo Đông y: Cỏ gà có vị đạm, tính bình, vô độc; vào kinh Can. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi niệu thông lâm, trừ phong, chỉ huyết (cầm máu), sinh cơ. Dùng chữa nhiệt lâm (đái rắt, đái buốt do nhiệt), thạch lâm (sỏi tiết niệu), phong tê thấp chân tay co quắp, ...
Theo các tài liệu về Đông dược lâm sàng mà chúng tôi có trong tay, hiện tại cỏ gà còn thường được sử dụng để chữa: Các trường hợp rối loạn tiết niệu, như viêm thận, viêm bàng quang, vàng da, sỏi thận, sỏi gan, sỏi mật; thấp khớp, thống phong; phụ nữ kinh nguyệt không đều; trẻ nhỏ sốt cao, tiểu ít hoặc bí đái; viêm mô tế bào, rắn cắn, ...
Như vậy, có thể thấy, cỏ gà cũng là một vị thuốc vườn nhà có nhiều giá trị.
Để phục vụ việc chữa bệnh tại nhà, bạn có thể tham khảo thêm một số đơn thuốc sau:
(1) Chữa tiểu đường (đái tháo đường): Dùng cỏ gà 50g, đường phèn; sắc nước uống thay trà trong ngày.
(2) Chữa sỏi tiết niệu: Dùng cỏ gà 30-50g; sắc nước uống thay trà trong ngày. Có thể phối hợp thêm với thòng bong (bòng bong), kim tiền thảo, xa tiền thảo (mã đề) - mỗi vị 10g; cùng sắc uống.
(3) Chữa cảm nóng, ỉa chảy, nôn mửa: Dùng cỏ gà 50-60g, đường phèn; sắc nước uống thay trà trong ngày.
Lương y HƯ ĐAN