Hỏi:

Tôi nghe nói cây lan tiêu, thường trồng làm cảnh, là một vị thuốc tốt đối với phụ nữ. Đề nghị "Thuốc vườn nhà" cho biết có đúng không? Cây có tác dụng cụ thể chữa bệnh gì?

T.T.M, Ba Đình, Hà Nội

Đáp:

Lăng tiêu

"Lan tiêu", gọi là "lăng tiêu" mới đúng. Cây còn có tên là "tử uy hoa", "nữ uy hoa", "trụy thai hoa", ... tên khoa học là Campsis grandiflora (thunb) Loisel.

Lăng tiêu là thứ cây rụng lá, mùa đông lá rụng hết, chỉ còn thân trơ ra như những cành củi khô. Cuối mùa xuân cây mới bắt đầu đâm chồi, trên thân cây lại mọc ra những cụm "rễ khí" - là thứ rễ không bám vào đất mà hút lấy hơi nước và các chất dinh dưỡng từ trong không khí để nuôi cây. Cây có lá kép hình lông chim. Mùa hạ, đầu thu hoa nở phủ lên nền lá xanh. Hoa to, đài hoa hình chuông, tràng hoa hình phễu phía trên xẻ thành 5 phiến.

Thời xưa, người ta hái hoa về phơi khô để dùng dần làm thuốc. Không mấy ai hái hoa về cắm trong lọ, bởi vì trong hoa có thứ bọ dễ chui vào mũi.

Theo Đông y học: Lăng tiêu hoa có vị chua, tính hơi lạnh; vào các kinh Can và Tâm Bào; chủ trị các chứng phong nhiệt, tả huyết nhiệt, phá huyết ứ. Lá và cành có vị đắng, tính bình, vô độc; có tác dụng ích khí lương huyết, sinh cơ, trị hầu tí do phong nhiệt.

Lang tiêu hoa là một vị thuốc quý, đặc biệt là các bệnh ở phụ nữ. Các sách thuốc Đông y kinh điển còn ghi lại rất nhiều bài thuốc quý có sử dụng vị "lăng tiêu hoa".

Xin giới thiệu một số bài thuốc tương đối thông dụng:

    (1) Trị chứng hành kinh đau bụng: Lăng tiêu hoa đem phơi khô, tán nhỏ uống; ngày uống 2 lần, mỗi lần 4g, dùng rượu chiêu thuốc.

    (2) Kinh nguyệt không đều, đau bụng dưới: Lăng tiêu hoa 2 phần, đương quy 1 phần, nga truật (nghệ đen) 1 phần; tất cả đem sấy khô, tán mịn, trộn đều; ngày uống 2 lần, mỗi lần 6g bột thuốc.

    (3) Chứng mũi đỏ ở những người nghiện rượu: Lăng tiêu hoa, chi tử (quả dành dành) - hai thứ bằng nhau; đem tán nhỏ, trộn đều, cất vào lọ dùng dần; hàng ngày, sau mỗi bữa ăn uống 6g, chiêu bằng nước ấm.

    (4) Tai đột nhiên bị điếc: Lấy cành, lá lăng tiêu, đem giã nát, vắt lấy nước cốt nhỏ vào.

Lưu ý: Theo dược lý Đông y, lăng tiêu hoa là thuốc vào huyết phận của kinh Can, chuyên dùng để trị các chứng do ứ huyết, hỏa phục trong huyết gây ra. Phụ nữ có thai không nên dùng, vì uống quá liều có thể gây trụy thai.

Lương Y HƯ ĐAN