Hỏi:

Tôi nghe một số người nói, cỏ lá tre chữa đái buốt rất hay. Nhưng chưa biết rõ phương pháp sử dụng như thế nào? Cây còn có tác dụng gì khác? Rất mong "Thuốc vườn nhà" tư vấn cho biết.

Lê Kính, Hà Nội

Đáp:

Cỏ lá tre là thứ cây mọc hoang khắp nơi ở nước ta. Nhiều nhất trong các rừng thưa hay đồi cỏ. Hay gặp nhất ở những chỗ ẩm và có ánh sáng dọc theo các lối đi trong rừng. Cây còn có tên là "đạm trúc diệp", "toái cốt tử", "trúc diệp mạch đông", "mễ thân thảo", "sơn kê mễ", ... tên khoa học là Lophatherum gracile Brongn., thuộc họ Lúa (Gramineae).

Cỏ lá tre là một loại cỏ sống nhiều năm, có rễ phình thành củ, nhiều nhánh, cứng. Thân cao 0,6-1,5m, mọc thẳng đứng, đốt dài. Lá mềm, hình mác dài nhọn, dài 10-15cm, rộng 2-3cm; những lá phía trên có ít lông lơ thơ ở mặt trên, mặt dưới nhẵn; cuống lá gầy tiếp liền với bẹ dài, ôm lấy thân. Hoa mọc thành chùy thưa, dài 15-45cm, bông nhỏ dài 7-12mm. Quả dĩnh hình thoi, dài chừng 4mm, nằm tự do trong mày nhỏ.

Để dùng làm thuốc, người ta hái toàn cây. Mang về, cắt bỏ rễ con, bó thành từng bó nhỏ phơi hay sấy khô. Dược liệu nhiều khi còn có cả rễ con và đôi khi có cả cụm hoa.

Theo Đông y: Cỏ lá tre có vị ngọt, nhạt, tính hàn; vào 2 kinh Tâm và Tiểu trường. Có tác dụng lợi tiểu tiện, thanh tâm hỏa, trừ phiền nhiệt. Dùng chữa sốt khát nước, trẻ nhỏ sốt cao co giật, phiền táo; viêm họng, miệng lưỡi lở loét sưng đau, sưng tuyến nước bọt; tâm phiền, tiểu tiện đỏ, tiểu tiện khó khăn, tiểu buốt, tiểu ra máu, giảm niệu, ...

Dân gian thường dùng làm thuốc chữa sốt và thông tiểu tiện.

Liều dùng hàng ngày là 8-10g, dưới dạng thuốc sắc, thường phối hợp với nhiều vị thuốc khác.

Kiêng kỵ: Phụ nữ có thai không được dùng.

Theo "Từ điển cây thuốc Việt Nam" của TS. Võ Văn Chi: Cỏ lá tre còn dùng làm thuốc uống cho mau đẻ. Đàn bà có thai uống nhiều sẽ gây đẻ non.

Như vậy, đúng là cỏ lá tre có tác dụng thông tiểu tiện, chữa đái buốt.

Cách sử dụng cụ thể để chữa trị một số bệnh thường gặp như sau:

    (1) Chữa viêm niệu đạo, tiểu tiện đau buốt: Dùng cỏ lá tre 15-20g; sắc nước uống trong ngày. Nếu có điều kiện, có thể thêm thông thảo 5g, cam thảo 3g; cùng sắc uống.

    (2) Chữa niệu huyết (nước tiểu lẫn máu): Dùng cỏ lá tre 12g, rễ cỏ tranh 9g; sắc nước uống mỗi ngày 1 thang.

    (3) Chữa nhiệt lâm: Dùng cỏ lá tre 12g, cỏ bấc đèn 9g, dây lá thòng bong 6g; sắc nước uống mỗi ngày 1 thang.

    "Nhiệt lâm" là tên chứng bệnh Đông y, còn gọi là "cấp lâm"; biểu hiện của chứng bệnh này là tiểu tiện sẻn đỏ, đái lắt nhắt nhiều lần, niệu đạo nóng rát, có thể kèm theo người phát sốt.

    (4) Chữa sốt khát nước, trẻ sốt cao: Cỏ lá tre 30g, sắn dây 15g; sắc nước uống trong ngày.

    (5) Miệng lở loét sưng đau, giảm niệu: Cỏ lá tre 12g, sinh địa 20g (không đồ); sắc nước uống.

Lương y HUYÊN THẢO