Hỏi:
Tôi
có đứa cháu mắc một căn bệnh rất lạ, đó là trên người hầu như là không
có mồ hôi, kể cả những ngày trời rất nóng. Đưa cháu tới Trung tâm y tế,
người ta nói Y học hiện đại vẫn chưa có loại thuốc đặc trị. Xin hỏi, có
thể cho cháu uống những loại cây lá gì để mồ hôi có thể tiết ra.
Nguyễn Thị Mai, Tân Lạc, Hòa Bình
Đáp:
Da không tiết mồ hôi, đúng là một chứng bệnh hơi lạ, nhưng trên thực tế đã được Đông y học biết tới từ thời xa xưa.
Da
không tiết mồ hôi, đúng ra là giảm tiết mồ hôi quá mức, trong Đông y
gọi là "vô hãn" ("vô" = không, "hãn" = mồ hôi), được đề cập đầu tiên
trong thiên "Doanh vệ sinh hội" của sách "Linh khu", viết cách nay đã hơn 2000 năm. Về sau, cách chữa bệnh này được phân tích và trình bày tỉ mỉ trong các sách "Thương hàn luận" và "Xích thủy huyền chu".
Theo Đông y:
Mồ hôi là "tân dịch", sau khi được "dương khí" chưng hóa, theo "hãn
khổng" (tuyến mồ hôi) tiết ra mà thành. "Dương khí" trong trường hợp này
chỉ năng lượng và chức năng sinh lý, còn "tân dịch" bao gồm huyết dịch
cùng các loại dịch thể khác bên trong cơ thể.
Chứng vô hãn
thường là do "dương khí" không đầy đủ (không đủ sức chưng hóa tân dịch),
hoặc do tân dịch không đầy đủ (nguồn nước để biến thành mồ hôi bị cạn
kiệt), hoặc do "bệnh tà" (tác nhân gây bệnh) làm rối loạn cơ chế bài
tiết mồ hôi, gây nên.
Như vậy, để mồ hôi tiết xuất bình thường, cơ thể cần có đủ "dương khí", "tân dịch" và cơ chế điều tiết mồ hôi hoạt động tốt.
Vô
hãn là chứng bệnh có cơ chế tương đối phức tạp, vì vậy tốt nhất bạn nên
đưa cháu đến phòng khám Đông y có uy tín, để được các thầy thuốc hướng
dẫn cụ thể.
Trước mắt, để cải thiện tình hình, xin
giới thiệu một số bài thuốc có tác dụng bổ sung dương khí, làm tăng tân
dịch và xúc tiến bài tiết mồ hôi sau đây:
(1) Trà tía tô bí đao:
Hàng ngày dùng 1 nắm lá tía tô (cỡ 20g), bí đao (để cả vỏ, rửa sạch,
thái thành miếng nhỏ cỡ ngón tay) 50g; sắc nước uống thay nước trong
ngày. Nếu có thêm củ mạch môn (cây tóc tiên vẫn trồng làm cảnh, đào lấy
củ, rửa sạch, bỏ lõi) khoảng 10-15g cùng sắc uống tác dụng càng tốt.
(2) Tư âm phát hãn thang:
Nhân sâm 8g (hoặc đảng sâm 16g), quế chi 8g, tía tô 8g, đương quy 10g,
xuyên khung 6g, bạch thược 10g, thục địa 16g, mạch môn 12g, cam thảo 6g;
sắc nước uống mỗi ngày một thang, sắc 2-3 lần, chia ra nhiều lần uống
thay nước trong ngày.
Bài thuốc dùng nhân sâm, cam thảo để ôn
bổ dương khí, quế chi và tía tô để điều hòa quá trình tiết xuất mồ hôi,
các vị thuốc còn lại có tác dụng bổ huyết và làm tăng âm dịch. Tất cả
các vị thuốc nói trên đều có sẵn ở các cửa hàng Đông Nam dược, thuốc an
toàn không tác dụng phụ.
Lương y HUYÊN THẢO